Komendanci Armii Krajowej

Michał Tokarzewski-Karaszewicz

Stopień : Gen. Dyw.
Pseudonim : Torwid
Okres urzędowania : 27 IX 1939 – III 1940


Kazimierz Sosnkowski

Stopień : Gen. Broni
Pseudonim : Godziemba
Okres urzędowania : III 1940 – 18 VI 1940


Stefan Rowecki

Stopień : Gen. Dyw.
Psudonim : Grot
Okres urzędowania : 18 VI 1940 – 30 VI 1943


Tadeusz Komorowski

Stopień : Gen. Dyw.
Pseudonim : Bór
Okres urzędowania : VII 1943 – 2 X 1944


Leopold Okulicki

Stopień : Gen. Bryg.
Pseudonim : Niedźwiadek
Okres urzędowania : 3 X 1944 – 17 I 1945

Armia Krajowa (AK)

Zakonspirowana siła zbrojna polskiego podziemia w czasach II wojny światowej, działająca pod okupacją niemiecką państwa polskiego i sowiecką w granicach sprzed 1 września 1939 oraz poza nimi. Była najsilniejszą i najlepiej zorganizowaną armią podziemną z działających w tamtym czasie w Europie.

Komenda Główna

• Struktura organizacyjna Komendy Głównej AK lipiec 1944

• Grupy podległe bezpośrednio Komendantowi Głównemu
  • Kierownictwo Walki Podziemnej, Kierownictwo Walki Cywilnej – Stefan Korboński "Nowak"
  • Biuro Finansów i Kontroli – ppłk dypl. Stanisław Thun "Leszcz"
  • Komisja Rewizyjna – Mikołaj Dolanowski "Lod"
  • Biuro Informacji i Propagandy – płk dypl. Jan Rzepecki "Prezes"
    • Propaganda Bieżąca Prasa – mjr dypl. Tadeusz Wardejn-Zagórski "Gozdawa"
    • Prasa Wojskowa – ppłk dypl. Mieczysław Biernacki
    • Informacja Polityczna – dr Aleksander Gieysztor "Olicki"
    • Propaganda Dywersyjna Przeciwniemiecka – por. Tadeusz Żenczykowski "Kowalik"
    • Propaganda Antykomunistyczna – por. Tadeusz Żenczykowski "Krawczyk"
    • Wydział Mob. Propagandy (Akcja N) – por. Tadeusz Żenczykowski "Kania"
    • Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze – ppor. Jerzy Rutkowski "Kmita","Michał"
    • Kolportaż – Wanda Kraszewska "Lena"
    • Biuro Historyczne – dr Stanisław Płoski "Sławski"

• Oddziały i grupy podległe Szefowi Sztabu – Z-ca Komendanta – gen. bryg. Tadeusz Pełczyński "Grzegorz" "Robak"

• Zastępca Szefa Sztabu do Spraw Organizacyjnych – płk Antoni Sanojca "Kortum"
  • Oddział I Organizacyjny – płk Franciszek Kamiński – "Zenon"
    • Biuro Personalne – płk Stanisław Juszczakiewicz "Kuba"
    • Biuro Legalizacji – Tadeusz Werner "Andrzej"
    • Odtwarzanie Sił Zbrojnych – ppłk dypl. Jan Lamers "Florian"
    • Duszpasterstwo – płk ks. Tadeusz Jachimowski "Budwicz"
    • Zastępca Duszpasterstwo – pod płk krd. Andrzej Rokoszewski "Hans"
    • Służba Sprawiedliwości – płk aud. Konrad Zieliński "Karola"
    • Wojskowa Służba Kobiet – Maria Wittek "Mira"
    • Łączność z Obozami Jenieckimi – Stefania Mieczyńska "Jacek"

• • Oddział II Informacyjno-Wywiadowczy – płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki "Heller","Makary"
    • Wydział Wywiadowczy – ppłk dypl. Franciszek Herman "Bogusławski"
    • Biuro Studiów – mjr dypl. Bohdan Zieliński "Tytus"
    • Komisja Badawcza broni rakietowych – inż. Stefan Waciurski "Funia"
    • Referat Ruchu Kolejowego – ppłk Leon Cehak "Drwęcki"
    • Wywiad Obronny (kontrwywiad) – Bernard Zakrzewski "Oskar"

• I Z-ca Szefa Sztabu i Szef Operacji – gen. Leopold Okulicki "Niedźwiadek"
  • Oddział III Operacyjny – płk dypl. Józef Szostak "Filip"
    • Wydział Piechoty i Wyszkolenia – płk dypl. Karol Ziemski "Wachnowski"
    • Wydział Artylerii – ppłk Jan Szczurek Cergowski "Sławbor"
    • Wydział Broni Szybkich – vacat (w latach 1942 do kwietnia 1944 płk dypl. kaw. Janusz Bokszczanin "Sęk")
    • Wydział Saperów – ppłk Franciszek Niepokólczycki "Teodor"
    • Wydział Lotnictwa – płk Bernard Adamecki "Gozdawa"
    • Wydział Marynarki – kmdr Konstanty Jacynicz "Witold"

• II Z-ca Szefa Sztabu, Kwatermistrz – płk. dypl. Zygmunt Miłkowski "Denhof"
  • Oddział IV Kwatermistrzostwo – ppłk dypl. Stefan Górnisiewicz "Góra"
    • Szefostwo uzbrojenia – ppłk Jan Szypowski "Leśnik"
    • Intendentura – ppłk dypl. int. Henryk Bezeg "Gil"
    • Szefostwo Służby Sanitarnej – płk dr. med. Leon Strehl "Feliks"
    • Szefostwo Służby Kartograficznej – ppłk Mieczysław Szumański "Bury"
    • Szefostwo Służby Weterynaryjnej (vacat)
    • Szefostwo Służby Taborowej (Szef niezidentyfikowany)

• • Oddział V-O Łączności, Z-ca Szefa Sztabu do spraw Łączności i Dowodzenia – ppłk dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski "Kuczaba"
    • Wydział Łączności Technicznej – ppłk Jerzy Uszycki "Ort"
    • Kierownictwo Odbioru Zrzutów – ppłk Konstanty Kułagowski "Rareż"
    • Pułk Dyspozycyjny Komendy Głównej "Baszta" – ppłk Stanisław Kamiński "Daniel"

• • Oddział V-K Łączności Konspiracyjnej – Janina Karasiówna "Hanka","H.K"
    • Kancelaria Główna i Biuro Szyfrów – Janina Bredel "Marianka"
    • Łączność Kurierska w Kraju
      • Okręgi zachodnie – S. Frolłowiczowa "Beata"
      • Okręgi wschodnie – J. Tuwanówna "Ina"
    • Łączność Kurierska Zagraniczna – Emilia Malessa "Marcysia"

• • Komenda "Kedywu" – ppłk Jan Mazurkiewicz "Radosław"
  • Biura Inspekcji – Gen. Stanisław Rostworowski "Odra"
  • Szefostwo Biur Wojskowych – ppłk Ludwik Muzyczka "Benedykt"
  • Kierownictwo Produkcji Konspiracyjnej – por. inż. Witold Gokieli "Ryszard"
  • Wojskowy Szef Komunikacji – mjr dypl. Tomasz Bondarczuk-Galiński
  • Inspektor Główny Wojskowej Służby Ochrony Powstania – płk Józef Koczwara "Zbigniew"

Harcerze z organizacji "Wawer"

Twórcami przedstawień znaku "kotwicy walczącej" byli harcerze z organizacji harcerskiej konspiracji "Wawer" (1940 – 1944 r.) Nazwa ta pochodzi od upamiętnienia miejsca niemieckich rozstrzeliwań w podwarszawskiej miejscowości. W Wawrze, po zabójstwie z pobudek kryminalnych 2 żołnierzy niemieckich, policja niemiecka w odwecie rozstrzelała 27 grudnia 1939 r. 106 Polaków, po wyjątkowo brutalnej nocnej brance. Niemiecka propaganda postarała się o nadanie rozgłosu tej akcji odwetowej, w której w wyniku zbiorowej odpowiedzialności ginęli zupełnie niewinni ludzie, aresztowani w okolicach miejscowości. Po jakimś czasie na murach warszawskich pojawiły się więc napisy "Wawer 27.XII.39" lub "Wawer pomścimy".

Do realizowania przez polskie harcerstwo konspiracyjne akcji tzw. małego sabotażu (zaliczano do niego m.in. malowanie "Kotwic" na murach) kierowano przede wszystkim harcerzy z "Bojowych Szkół". Taką głównie grupę wiekową młodzieży stanowili "wawerczycy", chociaż w malowaniu znaków "Kotwicy" brali udział i inni, nierzadko nawet najmłodsi "zawiszacy".

Organizacja "Wawer" podlegała pod Biuro Informacji i Propagandy (ps. "Filharmonia") KG AK. W związku z tym jej zadania były dosyć rozległe. Konspiracyjne Szare Szeregi zrealizowały wiele programów inicjowanych przez "Wawer", jak np. podtrzymywanie na duchu społeczeństwa i dywersję psychologiczną wobec okupanta (w tym akcję malowania "Kotwic") oraz całą akcję zwaną Małym Sabotażem.

Zadania małego sabotażu :

• Podnoszenie na duchu społeczeństwa
• Przeciwdziałanie propagandzie hitlerowskiej
• Psychiczne gnębienie okupanta
• Karanie (ostrzegawcze) obywateli za nadmierne wysługiwanie się i nieodpowiednie dla Polaka zachowanie się wobec okupantów.

Początki znaku

Początków znaku należy doszukiwać się w nieustającej propagandowej walce między stronami walczącymi w II wojnie światowej. W 1940 roku w ramach budowania ducha patriotycznego i oporu przeciwko Niemcom, powstało w Anglii hasło "Victory" (ang. zwycięstwo). Było ono krzepiące dla alianckich społeczeństw, obserwujących z przerażeniem pasmo ówczesnych zwycięstw Niemiec. Jednakże aliancki znak "V" został przez niemiecką propagandę wykorzystany na potrzeby III Rzeszy, która to wykorzystała go, do promowania symbolu niemieckiego "Sieg" (niem. zwycięstwo).